Bizneset në Kosovë përballë afatit përfundimtar për kontratat e energjisë: Pas 31 korrikut, shkyçje për ata pa furnizues të licencuar
Më 31 korrik skadon afati i fundit për të gjitha bizneset në Kosovë me mbi 50 punëtorë ose me qarkullim vjetor mbi 10 milionë euro, që nuk kanë nënshkruar kontratë me një furnizues të licencuar të energjisë elektrike. Zyra e Rregullatorit për Energji (ZRRE) ka paralajmëruar se të gjitha këto kompani do të shkyçen nga rrjeti energjetik nëse nuk e përmbushin këtë detyrim ligjor.
Aktualisht, mbi 7.000 pika matëse të këtyre bizneseve po furnizohen përkohësisht nga Korporata Energjetike e Kosovës (KEK), në cilësinë e Furnizuesit të Mundësisë së Fundit (FMF). Por ky furnizim, që nisi më 1 qershor, është i kufizuar në 60 ditë dhe nuk mund të zgjatet. Pas 30 korrikut, KEK nuk ka të drejtë ligjore të vazhdojë furnizimin për këto kompani.
Rregullatori: Nuk ka shtyrje të afatit
ZRRE ka deklaruar se ky afat është i përcaktuar me ligj dhe nuk mund të zgjatet. “Më 31 korrik, të gjithë konsumatorët që nuk kanë furnizues të kontraktuar do të shkyçen nga rrjeti energjetik,” thuhet në një përgjigje për Radion Evropa e Lirë nga ky institucion.
Liberalizimi i tregut të energjisë, që ka hyrë në fuqi më 1 qershor, i detyron të gjitha kompanitë private dhe publike që i plotësojnë kriteret, të zgjedhin një furnizues të licencuar dhe të kalojnë në tregun e hapur, ku çmimet përcaktohen nga oferta dhe kërkesa.
Rezistencë, vonesa dhe manovra për shmangie
Deri tani, janë përfshirë në tregun e hapur mbi 1.300 kompani me 9.367 njësi matëse, ndërkohë që vetëm 2.198 prej tyre kanë lidhur kontrata me furnizues të licencuar. Disa kompani kanë zgjedhur të mos nënshkruajnë kontrata, duke pritur për ndryshime të mundshme. Në raste të tjera, ka kompani që janë ndarë në dy entitete të reja, për të rënë nën kufirin prej 50 punëtorësh dhe kështu për të shmangur detyrimin ligjor.
KESCO përballet me fluks kërkesash
Operatori më i madh në treg, KESCO, ka nënshkruar kontrata me rreth 100 biznese dhe thotë se po punon me kapacitete të shtuara për të përmbushur kërkesat deri në fund të afatit. “Interesimi është rritur ndjeshëm në ditët e fundit, dhe jemi të angazhuar maksimalisht që të përfundojmë procesin me kohë,” ka thënë kompania.
Ndërkohë, furnizues të tjerë si “Enerco LLC” kanë nisur të nënshkruajnë kontrata, por numri i tyre dhe çmimet e ofruara nuk janë bërë publike. “Shumica e bizneseve po presin deri në momentin e fundit, duke e bërë situatën stresuese,” thotë Rinor Klaiqi nga kjo kompani.
Oda Ekonomike kundër nxitimit: Kërkohet shtyrje deri në vitin 2026
Kryetari i Odës Ekonomike të Kosovës, Lulzim Rafuna, ka kërkuar që zbatimi i këtij vendimi të pezullohet deri në 1 shkurt 2026. Ai thekson se tregu nuk është ende gati, mungojnë ofertat konkurruese dhe bizneset nuk janë në gjendje të investojnë në alternativa energjetike.
“Nuk është e drejtë që bizneset të detyrohen të lidhin kontrata në mungesë zgjedhjesh reale. Deri tani, vetëm KESCO ka paraqitur oferta konkrete,” thotë Rafuna, duke paralajmëruar se procesi mund të dëmtojë eksportin dhe prodhimin.
ZRRE qëndron në vendimin e saj
Megjithë thirrjet për shtyrje, ZRRE është e prerë: “Nuk ekziston bazë ligjore për zgjatje apo shtyrje të afatit të furnizimit nga FMF”. Kjo përfundon më 30 korrik dhe më 31, të gjitha bizneset pa kontratë do të shkyçen.
Liberalizimi i tregut të energjisë në Kosovë rrjedh nga ligji i vitit 2016, por zbatimi i tij është shtyrë disa herë për shkak të krizave dhe mungesës së furnizuesve alternativë. Në BE, ky proces ka nisur në fund të viteve ’90, por në Ballkanin Perëndimor vazhdon të jetë sfidues për strukturat e tregut dhe konsumatorët e mëdhenj industrialë.
Afati po afron – rreziku është real
Bizneset që ende nuk kanë nënshkruar kontrata janë në garë me kohën. Nëse nuk veprojnë deri më 30 korrik, rrezikojnë ndërprerje të menjëhershme të energjisë – një kërcënim serioz për prodhimin, punësimin dhe operimin e përditshëm të tyre.
