Samiti i Gjashtë i Komunitetit Politik Europian: Shqipëria mes spektaklit dhe sfidave reale për reformat dhe integrimin në BE

Samiti i gjashtë i Komunitetit Politik Europian (KPE), i mbajtur në Tiranë, riktheu në fokus sfidat e thella me të cilat përballet Shqipëria në rrugën drejt anëtarësimit në Bashkimin Europian. Edhe pse Shqipëria vijon të japë imazhin e një vendi të angazhuar për reforma përmes organizimit mbresëlënës dhe ceremonive protokollare, zbatimi i reformave konkrete mbetet ende në nivele shumë të ulëta.

Në çdo samit europian, kryeqyteti shqiptar stoliset me flamuj të BE-së dhe mikpritje zyrtare me protokoll të lartë, por pas mbylljes së kamerave, realiteti tregon një shtet me reforma kryesisht në letër, investime të mëdha në imazh dhe propagandë, por jo në punë efektive për përmirësimin e klimës së biznesit, produktivitetit, arsimit, sundimit të ligjit dhe shërbimeve publike.

Samiti i fundit solli një marrëveshje të rëndësishme për mobilitetin rinor, duke krijuar një kornizë të thjeshtuar vizash që u mundëson të rinjve shqiptarë të punojnë deri në 12 muaj në shtetet anëtare të BE-së. Por kjo nismë, megjithëse një lajm i mirë për të rinjtë, përbën një thellim të ikjes së trurit në një vend që në 10 vitet e fundit ka humbur mbi 700 mijë banorë, kryesisht të rinj dhe të arsimuar.

Në fushën ekonomike, Shqipëria vazhdon të renditet e fundit në rajon për produktivitet dhe paga mesatare, me një PBB për frymë prej vetëm 7,200 eurosh në 2023, shumë larg mesatares së BE-së që kap mbi 38,000 euro. Transparenca në prokurimet publike mbetet e mangët, ndërsa besimi në drejtësi po bie për shkak të kapjes së institucioneve.

Nga ana e Bashkimit Europian, Shqipërisë i është dhënë mbështetje financiare rreth 400 milionë euro për përmirësimin e klimës së biznesit dhe dixhitalizimin e doganave, si dhe ka marrë mbështetje për ngritjen e një Qendre Rajonale të Teknologjisë – një projekt konkret i samitit ekonomik.

Presidenti i Këshillit Europian, António Costa, dhe Presidentja e Komisionit Europian, Ursula von der Leyen, kanë cilësuar vitin 2030 si “horizontin realist” për anëtarësimin e Shqipërisë në BE, por për të arritur këtë, Shqipëria duhet të intensifikojë reformat, sidomos në drejtësi, arsimin profesional, administratën dhe luftën kundër korrupsionit.

Në dy vitet e ardhshme, vendi duhet të forcojë shtetin ligjor, të rrisë investimet në kërkim shkencor, energji të rinovueshme dhe të përshpejtojë investimet në infrastrukturë, duke përfshirë përfundimin e autostradës Milot–Fier dhe segmentin hekurudhor në Korridorin 8.

Shqipëria duhet gjithashtu të luftojë informalitetin në ekonomi, të thjeshtojë procedurat për bizneset, dhe të përmirësojë klimën e investimeve duke garantuar zbatim të ligjit dhe pavarësi institucionale. Korrupsioni dhe mungesa e transparencës mbeten pengesa kryesore në rrugën drejt BE-së.

Nëse reformat do të zbatohen plotësisht, ekonomia shqiptare mund të dyfishohet në dhjetë vitet e ardhshme, paga mesatare mund të arrijë në 1,600 euro deri në 2035, dhe cilësia e jetës do të përmirësohet ndjeshëm.

Megjithatë, për të lënë pas spektaklin dhe për të arritur një zhvillim të qëndrueshëm, Shqipëria duhet të ndërmarrë një ristrukturim të thellë ekonomik dhe institucional, duke kapërcyer sfidat e mëdha të korrupsionit, informalitetit dhe emigracionit masiv.

Përmbledhtas:

Samiti KPE nxori në pah potencialin dhe sfidat e Shqipërisë drejt BE-së.

Shqipëria ka ende shumë punë për reforma të prekshme, sidomos në drejtësi, ekonomi dhe administratë.

Përfitimet e anëtarësimit do të jenë të mëdha, por kërkojnë zbatim të fortë dhe serioz.

Viti 2030 mbetet objektivi kryesor për hyrjen në Bashkimin Europian.

Në një moment kur Shqipëria ka nevojë për reforma të guximshme dhe zbatim efektiv, Samiti i KPE i dha vendit një dritare për t’u shndërruar nga spektakli në një lojtar serioz dhe besueshëm në skenën europiane. Por, koha po vjen dhe pritjet po rriten — sfida janë të mëdha dhe përgjegjësitë edhe më të mëdha.